اسانس ریحان خوراکی

اسانس ریحان خوراکی که با نام علمی ریحان (Ocimum basilicum) متعلق به خانواده گیاهی Lamiaceae شناخته می شود. گیاهی که معمولا گلهای سفید مایل به بنفش می دهد. این گیاه بسیار ارزشمند هم به شکل تازه هم به شکل خشک به عنوان چاشنی در بسیاری از کشور ها استفاده می شود.

اثر نگهدارنده و وجود آنتی اکسیدان بالا به همراه اثر ضد میکروبی این گیاه را به عنوان یکی از مهمترین گیاهان  در حوزه روغن های ضروری و صنعت اسانس گیری قرار می دهد به همین رو ارزش اقتصادی بالایی دارد.

این گیاه یکی از مهمترین گیاهان معطر است که در بازار های جهانی به عنوان یکی از اساسی ترین رایحه ها در صنایع مختلف غذایی و دارویی و طعم دهنده ها نقش بسیار مهمی را ایفا میکند. اسانس این گیاهبه طور کسترده برای طعم دادن به مواد غذایی

مانند سوپ ، سرکه، ترشی، سس کچاپ ،نوشیدنی، چاشنی، و کالاهای شیرینی پزی همچنین در محصولات آرایشی بهداشتی مثل دهانشویه ها و کرم های دندان مورد استفاده وسیع قرار میگیرد.

مشخصه اسانس:

اسانس ریحان رایحیه ای گرم تازه سرزنده نشاط آور همراه با بویی مطبوع تو صیف میشود که به خوبی با اسانس های مرکبات ترنج

گریپ فروت لیمو فلفل سیاه زنجبیل رازیانه اسطوخودوس(لوندر) ترکیب می شود.رایحه آن تا حدودی با تندی همراه است باعث افزایش انرژی و تحریک بدن شده و برای ارتقای سطح هوشیاری و وضوح ذهن آرام کردن اعصاب و جلوگیری از استرس و اضطراب

مورد استفاده وسیع در صنایع دارویی قرار میگیرد.

رایحه درمانی:

اسانس ریحان که در رایحه درمانی مورد استفاده قرار میگیرد برای تسکین یا ازبین بردن سردرد خستگی آسم آلرژی احتقان سینوس یا عفونت و حتی علایم تب شدید استفاده میشود. علاوه بر این اسانس ریحان برای دفع حشرات و از بین بردن باکتری هایی که باعث بوی نا مطبوع اتاق میشوند کمک میکند.

مکانیزم اثر:

مکانیزم اثرگذاری این اسانس از طریق استشمام به صورت مستقیم بر روی مغز و سیستم عصبی است.این ماده بسیار ارزشمند حاوی ترکیباتی مثل لینالول که ماده شبیه اسطوخودوس است میباشد.

تسریع در ترشحات مخاطی و همچنین اثر گذاری در سیستم لیمبیک مغز نوعی واکنش ضد استرسی ایجاد میکند که باعث افزایش سطح اکسیژن در خون و کاهش افسردگی شده و این اسانس را به عنوان یکی از مهمترین و ارزشمند ترین مواد در تولید محصولات گیاهی-دارویی قرار میدهد.

کاربرد در صنایع:

استفاده از اسانس ریحان در صنایع غذایی مختص به تولید محصولات کارخانه ای نمیباشد بلکه این اسانس به عنوان پایه بسیاری از سوس های ایتالیایی فرانسوی مکزیکی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. می‌ توان‌ از غلظت‌های پایین‌ تری از اسانس‌ها جهت‌ کنترل‌ و ممانعت‌ از رشد باکتریهای پاتوژن‌ و عامل‌ فساد در مواد غذایی‌ جهت‌ کاهش‌ هزینه‌های اقتصادی و اثرات‌ نامطلوب‌ غلظت‌های بالاتر اسانس‌ها بر خصوصیات‌ ارگانولپتیکی‌ مواد غذایی‌ بهره‌ جست.

رنگ سبز و منحصر به فرد این اسانس ارزشمند در کنار رایحه و خواص بی نظیرش به عنوان یکی از محصولات با اهمیت در حوزه صنایع اسانس گیری و تولید طعم دهنده های غذایی و ااستفاده از روش های منحصر به فردی چون (( استخراج فوق بحرانی)) همراه با سیال های خاص و به شکل انتخابی ارزش اقتصادی و سود ناشی از استفاده از این اسانس ارزشمند را در زمره مهمترین انواع اسانس ها در جهان قرار داده است. اسانس‌ ریحان‌ باعث‌ کاهش‌ میزان‌ اسیدیته‌ و افزایش‌ میزان‌ pH در شیر بز می گردد.اسانس‌ ریحان‌ بر روی بار میکروبی‌ شیر تاثیر قابل‌ توجهی‌ دارد و پس‌ از ٧ روز تعداد باکتریها را به‌ صفر میرساند. اسانس‌ ریحان‌ می‌ تواند برای افزایش‌ عمر نگهداری شیر طعم‌ دار بز، تا ٧ روز در دمای نگهداری ٢ تا ٤ درجه‌ سانتیگراد با طعم‌ قابل‌ قبول‌ و ظاهر خوب‌ بدون‌ اثری از میکروارگانیسم‌های عامل‌ فساد مورد استفاده‌ قرار گیرد.

ترکیبات فنولی عامل اصلی اثر ضد میکروبی و ضد قارچی اسانس ریحان است.روش استراج تقطیر با آب بسیاری از در صد اثرگذاری اسانس ریحان را کاهش میدهد.روش های جدید که در بالا ذکر شد میتواند راه حل خوبی برای افزایش اثرگذاری باشد.

در بررسی های انجام شده اسانس ریحان در رشد بچه ماهی تیلاپیلا در تحقیقات انجام شده و معتبر توسط کشور برزیل جایگزین خوبی برای آنتی بیوتیک های مورد استفاده در روش های قدیمی بوده است. اسانس ریحان باعث افزایش عناصر هموگلوبین و فعالیت آنزیم روده میشود.افزایش گیلیکوژن کبدی همراه با بالا رفتن کل پروتیین های کلسترول و فعالیت های پس از عفونت اسانس ریحان را به عنوان یک آنتی باکتریال قوی معرفی میکند.

عطر و طعم مطبوع اسانس ریحان و وجود منیزیم و ویتامین های آ ب ث و خواص فوق الذکر پتانسیل بالای این اسانس خاص را به عنوان یک محصول تولیدی ذی قیمت در صنایع غذایی و دارویی نشان میدهد.

اسانس ریحان نسبت به مریم گلی اثر مهاری خوبی را بر رادریکال های آزاد در پنیر سفید ایرانی نشان میدهد و ظرفیت آنتی اکسیدانی نزدیکی با آنتی اکسیدان سنتزی دارد. همچنین اسانس ریحان به میزان بیشتری موجب کاهش تی.بی.آ میشود. این اسانس در پنیر از لحاظ شاخص طعم پذیری نسبت به مریم گلی شاخص بالاتری دارد.

در فراورده های گوشتی یکی از مهمترین جایگزین ه برای افزودنی هایی مثل نیتریت و نیترات سدیم اسانس ریحان است.

ترکیبات نیتروژنی و چربی موجود در گوشت از طریق تشکیل کمپلکس با اجزای فنولی فعالیت آنرا کاهش میدهد به علاوه میزان پایین آب فعال در گوشت باعث میشود مواد افزودنی آنتی باکتریال به راحتی نتوانند به نواحی هدف در سلول باکتری نزدیک شوند این مشکل با استفاده از اسانس ریحان تا 90 در صد قابل حل خواهد بود.آهنگ افزایش سطح پارامتر های بیوشیمی و سرعت رشد باکتری ها با استفاده لز اسانس ریحان به شدت کاهش میابد.

اسانس ریحان در جلوگیری از باکتری ((باسیلوس کوآگولانس)) که یک باکتری پروبیوتیکی مقوم است میتواند در محصولاتی مثل سس کچاپ به عنوان یک نگهدارنده قوی عمل کند و خواص ضد سرطانی و آنتی اکسیدانی آن جایگزین مناسنی برای مواد نگهدارنده مورد استفاده فعلی است.

نتیجه گیری:

اسانس ریحان میتواند در فرمولاسیون مواد غذایی به طور موثری مورد استفاده قرار کیرد.به کارگیری این اسانس به صورت ترکیبی با دیگر اسانس ها نظیر زرد چوبه پونه و آویشن اثر آنتی اکسیدانی آن را به شدت افزایش میدهد.

خواص ارگانولیپتیکی و مرقون به صرفه بودن اسانس ریحان را به یکی از مهمترین و با ارزش ترین اسانس ها در حوزه صنایع غذایی و صنایع آرایشی بهداشتی قرار می دهد.